وجوب این عبادت مورد تأکید در پنج نوبت از شبانه روز باعث شده است تا رنگ و بویی همیشگی به آن بدهد و پای این فریضه عبادی را حتی به خانه و خانواده مسلمانان بگشاید زیرا که پیروان دیگر ادیان، عبادت را تنها در محل کلیسا یا کنیسه جایز می‌شمارند؛ اما اسلام حتی برای برگزاری این عبادت روحانی در خانه و میان خانواده محاسن و برکاتی نیز برشمرده است:
بنیان فرهنگ دینی در خانواده
نماز و برپا داشتن آن در فضای خانه، خانواده را در بسط و توسعه فرهنگ دینی کمک می‌کند، زیرا نماز احکام خاص خود را دارد و نمازگزار باید بر مقدمات، مقارنات، موالات، ارکان، اوقاف و مستحبات نماز واقف شود تا بتواند این فریضه را به نحو احسن برگزار کند. سپس برای افزایش اطلاعات درباره نماز سؤالاتی توسط فرزندان از والدین پرسیده می‌شود.
از سویی والدین نیز بر رفتار عبادی فرزندان خویش نظارت می‌کنند تا آنان را برای برگزاری بهتر نماز یاری رسانند. از این رو ضمن تشویق فرزندان، گاه خطاهای آنان را نیز تذکر می‌دهند و فرزند را برای کسب شناخت بیشتر نسبت به کیفیت نماز و مطلوب برگزار شدن آن مدد می‌رساند و بدین ترتیب فضای بحث و گفت‌و‌گو درباره نماز و نیز مسائل دیگر دینی آغاز می‌شود.
بچه‌ها سؤالاتی درباره فلسفه نماز و ضرورت اقامه آن مطرح کنند و اگر والدین پاسخ‌های غنی و مناسبی بدهند، فرهنگ نماز و نماز خواندن را گسترش و بسط داده‌اند.
الگوپذیری فرزندان از والدین
آنچه باید به آن عنایتی ویژه داشت، این است که والدین در خانواده در انجام عبادت نقشی الگویی دارند. اگر پدر و مادری که در طریق حق گام بردارند و به عبادت خدا بپردازند، فرزندان نیز از والدین خویش الهام گرفته و آنان نیز معمولاً در همان طریق گام می‌نهند.
یافته‌ها حکایت از آن دارد که در خانواده‌هایی که والدین نمازگزارند، فرزندان آنها بیشتر به عبادت و نماز روی می‌آورند و اگر نماز نخوانند در انجام عبادت کاهل باشند، فرزندان خویش را به کاهل بودن در نماز سوق می‌دهند.
باید دانست که رفتارهای‌های والدین برای کودکان از مشروعیت فراوانی برخوردار است و مخصوصاً در هفت سال ابتدایی عمر خود، شخصیت و رفتار والدین خود را همانند سازی می‌کنند و سعی می‌کنند خود را با آن تطبیق دهند. پس اگر پدر و مادر الگویی از عبادت باشند و فرزندان به آن تاسی کنند، می‌توانند از کودکی اندوخته‌ای از تدین و ریشه‌هایی از زلال معنویت را در کانون خانواده فراهم آورند.
تامین بهداشت روانی خانواده
از دیگر اموری که نماز در خانواده به تحقق آن کمک می‌کند، بهداشت جسمانی و روانی است اینک سؤال این است که نماز چه نقشی در تامین بهداشت جسمانی و روانی دارد و چگونه بعد جسمانی و روانی آدمی را سامان می‌بخشد؟
در پاسخ باید گفت که تقرب به خداوند موجب امنیت خاطر و آرامش آدمی است و نماز عامل نزدیکی و تقرب به پروردگار عالمیان است. در روایتی از حضرت امام صادق(ع) از برترین چیزی که بندگان به واسطه آن به خدا تقرب می‌جویند سؤال می‌کنند. حضرت می‌فرماید: «پس از ایمان به خداوند، از نماز مسئله برتری سراغ نداریم.
آیا نمی‌بینی که عیسی بن‌مریم(ع) گفت که خداوند به من سفارش نماز را فرمود.» حضرت علی(ع) هم در دعای کمیل می‌فرماید: «نام و یاد خدا دوا و شفاست برای جسم و روح آدمی.»
پس سلامت روانی برجسم آدمی تاثیرگذار است و سلامت جسمانی زمینه‌ساز سلامت روانی است و وقتی اعضای خانواده‌ای در هر دو بعد جسم و روان از سلامت برخوردار باشند، فضای خانواده نیز از سلامت برخوردار خواهد بود، چرا که نیاز به تعلق به جمع، عزت نفس و خودشکوفایی تامین می‌شود و در پرتو آنها فضای خانواده از سلامت و امنیت عاطفی برخوردار می‌شود. این امر خود جسم انسان‌ها را به سلامت نگاه می‌دارد و نماز و عبادات به نحو مطلوب منشا تامین اینها خواهد بود.
*کانون های تخصصی قرآنسازمان فعالیت‌های قرآنی جهاد دانشگاهی
همشهری جمعه
